Nhan Dan

Van hoa - Khoa hoc - Xa hoi

Thêi sù

§êi sèng chÝnh trÞ

Kinh tÕ - X· héi

 

LÞch sö ViÖt Nam

Cuéc kh¸ng chiÕn lÇn thø ba
chèng qu©n x©m l­îc Nguyªn (1287 - 1288)

Qu©n Nguyªn l¹i x©m l­îc n­íc ta, trËn V©n §ån

   ThÊt b¹i nÆng nÒ ë §¹i ViÖt lµm cho vua Nguyªn - Hèt TÊt LiÖt hÕt søc c¨m giËn. Y lËp tøc h¹ lÖnh chuÈn bÞ ®¸nh n­íc ta mét lÇn n÷a. Hµng chôc v¹n qu©n, hµng tr¨m thuyÒn chiÕn lín vµ thuyÒn chë l­¬ng ®­îc huy ®éng cho cuéc x©m l­îc. Nh­ng lóc xuÊt ph¸t, Hèt TÊt LiÖt dÆn bän chØ huy: "Kh«ng ®­îc cho Giao ChØ lµ n­íc nhá mµ khinh th­êng".

   §­îc tin ®ã, vua TrÇn h¹ lÖnh cho c¸c ®Þa ph­¬ng chuÈn bÞ chiÕn ®Êu. TrÇn H­ng §¹o ®­îc cö lµm tæng chØ huy toµn qu©n. Tr¶ lêi c©u hái cña vua TrÇn vÒ thÕ giÆc, TrÇn H­ng §¹o nãi: "N¨m nay thÕ giÆc dÔ ®¸nh".

   TrÇn Kh¸nh D­ ®­îc phong phã t­íng, chÞu tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ vïng biÓn ®«ng - b¾c.

   Th¸ng 12 n¨m 1287, qu©n x©m l­îc å ¹t trµn vµo n­íc ta. Cuéc kh¸ng chiÕn bïng næ. Qu©n bé cña giÆc do Tho¸t Hoan chØ huy v­ît biªn giíi, ®¸nh vµo L¹ng S¬n, råi tiÕn xuèng phÝa nam. Qu©n ta ®¸nh k×m ch©n chóng ë mét sè vïng hiÓm yÕu. Tho¸t Hoan ®ãng ®¹i qu©n l¹i ë V¹n KiÕp, x©y dùng c¨n cø ®Þnh ®¸nh l©u dµi víi ta.

   Cïng lóc ®ã, 600 thuyÒn chiÕn lín do ¤ M· Nhi, mét tªn t­íng hung ¸c ®· tõng tham gia cuéc x©m l­îc lÇn tr­íc, cÇm ®Çu, theo ®­êng biÓn tiÕn vµo n­íc ta. Phã t­íng TrÇn Kh¸nh D­ tæ chøc mét cuéc tËp kÝch ë V©n §ån, nh­ng bÞ giÆc ®¸nh lui. ¤ M· Nhi hïng hæ dong thuyÒn v­ît qua s«ng B¹ch §»ng, tiÕn vÒ héi qu©n ë V¹n KiÕp.

   Nghe tin thÊt b¹i ë V©n §ån, vua TrÇn sai sø gäi TrÇn Kh¸nh D­ vÒ chÞu téi. Kh¸nh D­ xin víi sø: "LÊy qu©n luËt mµ xö, t«i xin chÞu téi. Nh­ng xin cho ho·n vµi ba ngµy ®Ó t«i lËp c«ng chuéc téi, råi sÏ chÞu bóa r×u còng ch­a muén". Sø nghe theo lêi xin.

   §o¸n biÕt ®oµn thuyÒn l­¬ng cña giÆc thÕ nµo còng ®Õn mµ ®¹i qu©n b¶o vÖ nã ®· ®i xa, TrÇn Kh¸nh D­ gÊp rót chuÈn bÞ trËn tËp kÝch míi. Qu¶ nhiªn, mÊy ngµy sau, ®oµn thuyÒn l­¬ng cña giÆc do Tr­¬ng V¨n Hæ chØ huy, chËm ch¹p tiÕn qua V©n §ån. Cã lÖnh chiÕn ®Êu. Qu©n ta tõ nhiÒu phÝa ®æ ra ®¸nh d÷ déi. PhÇn lín thuyÒn l­¬ng cña giÆc bÞ ®¾m. Sè cßn l¹i bÞ ta chiÕm.

   §îi m·i kh«ng thÊy ®oµn thuyÒn l­¬ng ®Õn, vµo cuèi th¸ng giªng n¨m 1288, Tho¸t Hoan xua qu©n tiÕn xuèng Th¨ng Long. Còng nh­ lÇn tr­íc, Th¨ng Long v¾ng lÆng. GiÆc ®iªn cuång c­íp ph¸ c¸c lµng xung quanh, nh­ng ®Õn ®©u còng bÞ nh©n d©n ta chèng tr¶ quyÕt liÖt. §¹i qu©n cña Tho¸t Hoan r¬i dÇn vµo mét t×nh c¶nh hÕt søc khèn ®èn.

TrËn B¹ch §»ng lÞch sö. Kh¸ng chiÕn hoµn toµn th¾ng lîi

   Tin chiÕn th¾ng V©n §ån b¸o vÒ, TrÇn H­ng §¹o x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch ph¶n c«ng tiªu diÖt giÆc ë s«ng B¹ch §»ng vµ b¾t tay ngay vµo viÖc tæ chøc trËn ®¸nh.

   B¹ch §»ng lµ mét khóc s«ng réng trªn 1km, ch¶y qua ®Þa phËn c¸c huyÖn Yªn H­ng (Qu¶ng Ninh) vµ Thñy Nguyªn (H¶i Phßng) råi ra biÓn. N¬i ®©y ®· diÔn ra trËn ®¸nh næi tiÕng cña Ng« QuyÒn diÖt qu©n Nam H¸n. Tõ th¸ng ba, TrÇn H­ng §¹o ®· ®Õn ®©y chuÈn bÞ trËn ®Þa. ¤ng cïng nh©n d©n ®Þa ph­¬ng x©y dùng mét sè b·i cäc trªn s«ng, t×m hiÓu con n­íc hµng n¨m, bè trÝ c¸c ®¹o qu©n mai phôc, thèng nhÊt kÕ ho¹ch ®¸nh giÆc.

   §óng nh­ dù ®o¸n cña ta, qu©n giÆc ®ãng ë Th¨ng Long thiÕu l­¬ng thùc nghiªm träng. Kh«ng mét tin tøc g× vÒ ®oµn thuyÒn l­¬ng, Tho¸t Hoan bÝ thÕ, h¹ lÖnh rót qu©n vÒ V¹n KiÕp. Vµo lóc ®ã, qu©n ta më ®Çu cuéc tæng ph¶n c«ng  b»ng viÖc chiÕm l¹i mét sè n¬i tr­íc ®©y giÆc ®ãng. C¸c ®¹o d©n binh ®­îc lÖnh ngµy ®ªm quÊy ph¸ giÆc ë V¹n KiÕp, lµm chóng cµng lóng tóng vµ hoang mang. Tho¸t Hoan buéc ph¶i chia qu©n lµm hai, rót vÒ n­íc.

   §Çu th¸ng 4, ®oµn thuyÒn do ¤ M· Nhi chØ huy, cã kþ binh hé tèng, rót vÒ n­íc tr­íc theo h­íng s«ng B¹ch §»ng. Qu©n d©n ta ®· ph¸ cÇu, ®­êng, liªn tiÕp  tËp kÝch giÆc khiÕn cho chóng ph¶i vÊt v¶ l¾m míi ®Õn ®­îc B¹ch §»ng, ®óng vµo ngµy giê ta dù kiÕn. Mét sè thuyÒn nhÑ cña ta b¬i ra khiªu chiÕn råi vê thua ch¹y. §¹i qu©n cña giÆc h¨m hë ®uæi theo, lät vµo trËn ®Þa mai phôc. N­íc triÒu xuèng nhanh. Tõ hai bªn bê, hµng ngh×n thuyÒn nhá cña ta ®æ ra, ph¸ vì ®éi h×nh giÆc, chiÕn ®Êu quyÕt liÖt. BÞ ®¸nh bÊt ngê vµ qu¸ m¹nh, giÆc hèt ho¶ng ®ua nhau rót nhanh ra biÓn. ThuyÒn cña chóng x« c¶ vµo b·i cäc ®ang nh« lªn, ïn l¹i, vì, ®¾m. Gi÷a lóc ®ã, hµng lo¹t bÌ löa xu«i nhanh theo triÒu xuèng, l¹i lao vµo. Qu©n giÆc khiÕp sî nh¶y lªn bê, vµ ë ®©y, ®¹i qu©n cña vua TrÇn vµ TrÇn H­ng §¹o ®· ®ãn chóng b»ng nh÷ng ®ßn chÝ m¹ng.

   Toµn bé ®¹o thuyÒn binh cña giÆc bÞ tiªu diÖt. ¤ M· Nhi bÞ b¾t.

   Cïng thêi gian ®ã, ta liªn tiÕp phôc kÝch vµ ®¸nh t¬i bêi ®¹o binh theo Tho¸t Hoan rót vÒ h­íng L¹ng S¬n. Tho¸t Hoan cïng mét sè b¹i t­íng ph¶i liÒu m¹ng, v­ît rõng theo ®­êng t¾t míi ch¹y tho¸t ®­îc vÒ n­íc.

   Ngµy 18 th¸ng 4 n¨m 1288, lµm lÔ tÕ mõng th¾ng trËn tr­íc l¨ng TrÇn Th¸i T«ng, vua TrÇn Nh©n T«ng ®· c¶m xóc ®äc lªn hai c©u:

X· t¾c hai phen chån ngùa ®¸
Non s«ng ngh×n thuë v÷ng ©u vµng

   Trong vßng ba m­¬i n¨m, kÓ tõ ngµy vã ngùa cña qu©n M«ng - Nguyªn hung b¹o lÇn ®Çu tiªn giµy xÐo lªn ®Êt n­íc, qu©n d©n §¹i ViÖt ba lÇn chiÕn th¾ng hÕt søc vÎ vang. NÒn ®éc lËp cña Tæ quèc ®­îc gi÷ v÷ng, kÕ ho¹ch bµnh tr­íng xuèng ph­¬ng nam cña ®Õ quèc M«ng - Nguyªn bÞ ph¸ tan.

   Tr¶ lêi c©u hái cña vua TrÇn vÒ c¸ch chèng giÆc, TrÇn H­ng §¹o - ng­êi chØ huy hÕt søc tµi giái cña c¸c cuéc kh¸ng chiÕn, ng­êi anh hïng vÜ ®¹i cña d©n téc - ®· tãm t¾t nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn th¾ng lîi to lín cña qu©n d©n ta, b»ng c©u:

   "Míi råi, Toa §« vµ ¤ M· Nhi bèn mÆt bao v©y, nh­ng v× vua t«i ®ång lßng, anh em hßa môc, c¶ n­íc gãp søc nªn bän giÆc ph¶i chÞu bÞ b¾t".

   Ph¶i ch¨ng ®ã còng lµ ý nghÜ cña chóng ta ngµy nay?


Thêi sù  §êi sèng chÝnh trÞ  Kinh tÕ - X· héi  V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang